Thách thức từ chính sách thuế quan đối ứng của Hoa Kỳ
Chính sách thuế quan đối ứng của Hoa Kỳ đưa ra, với mức thuế suất lên tới 46%, mặc dù Việt Nam và Hoa Kỳ đang đàm phán nhưng cũng tạo ra thách thức lớn đối với nền kinh tế Việt Nam. Đặc biệt, trong bối cảnh xuất khẩu sang Hoa Kỳ chiếm khoảng 30% tổng kim ngạch xuất khẩu, với 70% hàng hóa là các mặt hàng chế biến chế tạo chủ lực như điện tử, dệt may, da giày, đồ gỗ… tác động tiêu cực có thể lan rộng đến các ngành phụ trợ, các chuỗi cung ứng trong nước và môi trường đầu tư.
Đây là thời điểm để Việt Nam nhìn nhận lại mô hình tăng trưởng, đặt lại câu hỏi về mức độ phụ thuộc vào thị trường lớn, và đặc biệt là phải nâng cao vai trò của khu vực kinh tế tư nhân - không chỉ là trụ đỡ kinh tế trong nước, mà còn là hạt nhân đổi mới, linh hoạt và dễ thích ứng nhất trong bối cảnh toàn cầu biến động.
 |
| Ảnh minh họa: Mai Liễu |
Chính sách thuế quan mới của Hoa Kỳ còn đặt ra thách thức gián tiếp khi đẩy hàng hóa từ các nước không vào được Mỹ, nhất là Trung Quốc, chảy mạnh vào thị trường Việt Nam. Điều này sẽ tạo áp lực cạnh tranh nội địa, ảnh hưởng đến doanh nghiệp sản xuất trong nước, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ.
Trước tình hình đó, tại tọa đàm “Chính sách thuế quan đối ứng của Hoa Kỳ: Tác động và điều chỉnh chiến lược cho Việt Nam”, các chuyên gia đã đề xuất một số giải pháp: Cần rà soát lại cơ cấu thị trường xuất khẩu, tránh phụ thuộc quá lớn vào một đối tác. Đẩy nhanh đàm phán và tận dụng ưu đãi từ các FTA thế hệ mới, mở rộng thị trường sang châu Âu, Đông Nam Á, Nam Á.
Tăng tỷ lệ nội địa hóa trong sản xuất, nhất là trong các ngành hàng vốn dựa nhiều vào nguyên liệu nhập khẩu. Phát triển công nghiệp phụ trợ và các trung tâm logistics chiến lược để giảm chi phí chuỗi cung ứng.
Nhưng trên tất cả, một thực tế đang nổi bật lên: khu vực kinh tế tư nhân chính là lực lượng có khả năng chuyển hướng nhanh, đổi mới công nghệ, mở rộng thị trường và tạo ra đà phục hồi mạnh mẽ nhất trong bối cảnh hiện nay. Khi kênh xuất khẩu sang Mỹ gặp khó, thay vì chỉ trông chờ vào biện pháp ứng phó ngắn hạn, đã đến lúc Việt Nam cần củng cố năng lực nội sinh - mà trọng tâm là doanh nghiệp tư nhân.
Kinh tế tư nhân - trụ cột trong giai đoạn mới
Dù đối mặt với nhiều thách thức, đây cũng là cơ hội để Việt Nam tái cấu trúc nền kinh tế theo hướng tự chủ, phát triển bền vững và gia tăng khả năng chống chịu trước các bất ổn toàn cầu. Việc giảm phụ thuộc vào xuất khẩu thâm dụng lao động, nâng cao giá trị gia tăng và chuẩn bị sẵn sàng cho những biến động tiếp theo trong chuỗi cung ứng toàn cầu là điều cần thiết.
Đặc biệt, cần thúc đẩy mạnh mẽ tiến trình nội địa hóa sản phẩm trong khu vực FDI, tận dụng hiệu quả các Hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới, đẩy nhanh chuyển đổi số và phát triển kinh tế số. Đồng thời, cần đầu tư có trọng tâm vào các ngành công nghiệp chiến lược, từ đó tạo ra sức bật mới cho nền kinh tế Việt Nam trong giai đoạn tới.
| Tại Tọa đàm “Chính sách thuế quan đối ứng của Hoa Kỳ: Tác động và điều chỉnh chiến lược cho Việt Nam”, PGS. TS. Tạ Văn Lợi, Hiệu trưởng Trường Kinh doanh, Đại học Kinh tế Quốc dân (NEU), đưa ra kiến nghị: Việt Nam cần đẩy mạnh phát triển khu vực kinh tế tư nhân - trụ cột ngày càng đóng vai trò quyết định trong việc tạo việc làm, đóng góp ngân sách và thúc đẩy đổi mới sáng tạo. Để làm được điều này, chính phủ cần tiếp tục cải cách thể chế, đơn giản hóa thủ tục hành chính, tạo ra một môi trường kinh doanh bình đẳng, minh bạch và có tính cạnh tranh cao để khu vực tư nhân thực sự trở thành động lực phát triển chính của nền kinh tế. |
Trong suốt gần 40 năm đổi mới, khu vực kinh tế tư nhân ở Việt Nam đã phát triển mạnh mẽ, đóng góp lớn vào GDP, giải quyết việc làm, thúc đẩy tăng trưởng, đổi mới sáng tạo và hội nhập kinh tế quốc tế. Tuy nhiên, chưa bao giờ vai trò của khu vực này được khẳng định mạnh mẽ như trong Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 của Bộ Chính trị, khi lần đầu tiên "kinh tế tư nhân được xác định là một động lực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc dân".
Nghị quyết đặt mục tiêu đến năm 2030, khu vực tư nhân đóng góp tới 58% GDP, chiếm 40% thu ngân sách nhà nước và tạo việc làm cho 85% lực lượng lao động. Việc có ít nhất 20 doanh nghiệp tư nhân lớn tham gia chuỗi giá trị toàn cầu, cùng khát vọng xây dựng 3 triệu doanh nghiệp vào năm 2045, là minh chứng rõ ràng cho chiến lược lấy kinh tế tư nhân làm nền tảng hội nhập sâu và bền vững.
Sự khác biệt lớn nhất của khu vực kinh tế tư nhân chính là tính năng động, khả năng thích ứng thị trường nhanh, không bị trói buộc bởi cơ chế hành chính rườm rà. Đây là yếu tố quyết định để chuyển nguy thành cơ trong bối cảnh mới.
Trước cơn bão thuế đối ứng của Hoa Kỳ, kinh tế tư nhân có thể đóng vai trò “bộ giảm chấn” hiệu quả nếu được tiếp thêm năng lượng chính sách: tiếp cận tín dụng ưu đãi, cải cách môi trường kinh doanh, hỗ trợ đổi mới công nghệ và xây dựng thương hiệu quốc tế. Một cộng đồng doanh nghiệp tư nhân mạnh chính là nền móng để Việt Nam vươn lên thành quốc gia có nền kinh tế độc lập, tự chủ và có khả năng ứng phó linh hoạt với mọi biến động toàn cầu.
Nếu được trao đúng cơ hội và khơi dậy đầy đủ tiềm năng, kinh tế tư nhân không chỉ là một lựa chọn, mà chính là lời giải dài hạn cho chiến lược phát triển kinh tế Việt Nam trong giai đoạn nhiều bất định.
Bảo Thoa
